سندرم مثانه دردناک که به عنوان کیستیت بینابینی (IC) نیز شناخته می شود یک بیماری مزمن است که سبب التهاب در لایه های عضلانی مثانه می شود. این بیماری با درد، فشار و میل زیاد به ادرار کردن مشخص می شود. تشخیص سیستیت بینابینی دشوار است. اگر درد عضلانی را همراه با علائم ادراری، بیش از ۶ هفته بدون علتی مانند عفونت یا نشانه های دیگر دارید، ممکن است دچار کیستیت بینابینی شده باشید. به گفته متخصصان Interstitial Cystitis Association، این بیماری بیش از ۱۲ میلیون نفر را در ایالات متحده تحت تاثیر قرار داده است. در ادامه این مطلب محله پیام سلامت در مورد روش های درمان سندرم مثانه دردناک صحبت می کنیم.
علائم و علل بیماری
علائم و نشانه های کیستیت بینابینی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اگر چه IC عفونت نیست، اما ممکن است علائم عفونت مثانه را احساس کنید. با توجه به التهاب، احساس فشار در مثانه، درد مثانه و گاهی اوقات درد لگن نیز تجربه می شود. بسته به شدت بیماری، درد می تواند از خفیف تا شدید متغییر باشد. فشار مثانه باعث می شود که زیاد نیاز به ادرار کردن داشته باشید اما حجم خروجی ادرار کم است.
عوامل مؤثر در ایجاد این بیماری عبارتند از:
- قاعدگی
- نشستن به مدت طولانی
- استرس
- ورزش
- فعالیت جنسی
درد مثانه می تواند با پر شدن مثانه تشدید شود. بعضی از بیماران درد را در قسمت های زیر تجربه می کنند:
- زیر شکم
- کمر
- سایر اندام های دستگاه ادراری
- ناحیه لگن
- واژن در زنان
- اسکورتول، بیضه ها و آلت تناسلی در مردان
درد ممکن است ثابت باشد و یا ممکن است مکررا بیاید و برود.
عوامل خطر
عوامل بسیاری وجود دارد که می توانند IC را تشدید کند. علائم این بیماری ممکن است سبب تشدید عفونت مجاری ادراری و ایجاد عفونت ادراری (UTI) شود. به همین ترتیب استرس فیزیکی و روانی نیز می تواند علائم IC را بدتر کند. علت دقیق کیستیت بینابینی شناخته نشده است اما برخی عوامل باعث افزایش خطر ابتلا به این مشکل می شوند.
اولین عامل خطر جنسیت شماست. این بیماری در زنان بیشتر از مردان رایج است. افرادی که پوست روشن و موهای قرمز دارند و کسانی که بیش از ۳۰ سال سن دارند نیز بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند. سایر عوامل خطر عبارتند از:
- آسیب به مثانه
- ضعف یا ناکارآمدی عضلات کف لگن
- عفونت باکتریایی عودکننده
- اختلالات خودایمنی
- اختلالات درد مزمن مانند سندرم روده تحریک پذیر یا فیبرومیالژیا
کیستیت بینابینی همچنین می تواند بر کیفیت زندگی یک فرد تأثیر بگذارد و تقریبا تمام حوزه های زندگی او از جمله موارد زیر را تحت تاثیر قرار دهد:
- خواب
- زندگی اجتماعی
- ورزش
- کار
- زندگی مشترک
هیچ درمان تکمیلی برای این بیماری وجود ندارد. درمان ها بر اساس علائم بیماران و به صورت فردی تجویز می شوند. خوشبختانه روش های خانگی زیادی وجود دارد که می توانند به درمان سندرم مثانه دردناک و بهبود علائم کمک کنند.
درمان سندرم مثانه دردناک
کمپرس آب گرم
گذاشتن کمپرس آب گرم روی مثانه یک روش بسیار ساده و موثر برای کاهش تورم در مثانه است که یک علامت رایج در IC می باشد. البته برخی از پزشکان برای کاهش التهاب مثانه استفاده از کمپرس سرد را پیشنهاد می کنند اما اگر به دلیل گرفتگی عضلات مبتلا به این سندرم شده اید از دستور زیر استفاده کنید:
- یک پارچه نازک را با آب داغ خیس کنید.
- آب اضافه آن را گرفته و آن را روی ماهیچه های کف لگن به مدت ۵ دقیقه قرار دهید.
- ۵ دقیقه صبر کنید، سپس دوباره این کار را تکرار کنید.
- این کار ر ۲۰ دقیقه انجام دهید.
- ۲ تا ۳ بار در روز یا هر زمان که احساس درد در قسمت مثانه و لگن داشتید، این کار را تکرار کنید.
- می توانید قبل از استفاده از پد گرما، کمی روغن کرچک خالص را به طور موضعی روی شکم یا ناحیه لگن بمالید. این درمان می تواند ۳ الی ۴ بار در روز به مدت ۲۰ دقیقه انجام شود.
جوش شیرین
جوش شیرین یک روش خانگی بسیار مؤثر برای درمان سندرم مثانه دردناک است. ماهیت قلیایی این ماده به کاهش سطح اسید در بدن کمک می کند. این ماده احساس سوزش و سایر علائم IC را کاهش می دهد. استفاده از جوش شیرین خطر ابتلا به UTI را نیز کاهش می دهد. مطالعه ای که در سال ۲۰۰۲ در Reviews in Urology منتشر شده نشان داد قلیایی کردن ادرار با جوش شیرین یا پتاسیم سیترات یک درمان مؤثر برای بسیاری از بیماران مبتلا به IC است.
- ۱/۲ قاشق چای خوری جوش شیرین را به یک لیوان آب اضافه کنید.
- ۲ تا ۳ بار در روز این نوشیدنی را بنوشید.
روش دیگر
- یک قاشق غذا خوری جوش شیرین را در وان حمام مخلوط کنید.
- بدن خود را ۱۰ دقیقه در این آب خیس کنید.
- این کار را یک بار به صورت روزانه انجام دهید.
سرکه سیب
سرکه سیب برای سلامت مثانه بسیار مفید است. این ماده کمک می کند تا سموم از بدن بیرون بروند و عملکرد مثانه حفظ شود. سرکه سیب همچنین سطح pH بدن را متعادل نگه می دارد.
نوشیدن این ماده باعث جلوگیری از رشد باکتری هایی می شود که باعث عفونت ادراری می شوند. اگرچه سرکه سیب اسیدی است اما بسیاری از بیماران IC معتقدند که مصرف روزانه آن موجب کاهش علائم IC می شود.
یک مطالعه موردی که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، گزارش داد که یک بیمار مبتلا به IC که رژیم غذایی و شیوه زندگی او توسط پزشک اصلاح شده بود، کاهش علائم IC را گزارش کرد. رژیم اصلاح شده او شامل نوشیدن سرکه سیب قبل از غذا بود. این رژیم به تدریج به کاهش میزان عود بیماری نیز کمک کرد. علاوه بر این، سرکه سیب با جلوگیری از عفونت های ادراری، می تواند از بدتر شدن علائم IC جلوگیری کند.
- ۱ قاشق چای خوری سرکه سیب را در یک لیوان آب مخلوط کنید.
- کمی عسل اضافه کنید.
- دو بار در روز این نوشیدنی را بخورید تا علائم شما بهبود پیدا کند.
توجه: سرکه سیب ممکن است در بعضی از افراد باعث سوزش مری شود. بنابراین از مصرف آن در شکل متمرکز اجتناب کنید. این راه حل ممکن است برای همه مناسب نباشد.
تمرین دادن عضلات کف لگن (Kegel)
ورزش دادن عضلات کف لگن می تواند یک راه مفید برای کنترل علائم IC باشد. این ورزش کمک می کند تا مثانه کنترل شده و ضرورت ادرار کردن کاهش پیدا کند. ضروری است که با یک درمانگر فیزیکی مشورت کنید تا مشخص شود که آیا عضلات لگن شما نیاز به تقویت دارند یا خیر؟ از طرفی انجام دادن مکرر این ورزش ها می تواند علائم مثانه را تشدید کند.
برای انجام این ورزش ها به روش زیر عمل کنید:
- در یک مکان آرام بنشینید.
- در حالی که نفس عمیق می کشید، عضلاتی که با آن ادرار می کنید را سفت کنید.
- ۵ ثانیه عضلات را شل کنید، سپس انقباض عضله را تکرار کنید.
- ۱۰ تا ۲۰ بار در هر جلسه این کار را تکرار کنید.
- حداقل ۳ جلسه در روز این کار را تکرار کنید.
- اطمینان حاصل کنید که مثانه را قبل از شروع تمرینات خالی کنید.
مصرف آب
اگر احساس می کنید که ادرارتان به دلیل این بیماری زیاد شده است، اشتباه نکنید و مصرف آب خود را کاهش ندهید.
بیماران مبتلا به IC دارای تمایل طبیعی برای محدود کردن مصرف مایعات خود دارند تا ناراحتشان که اغلب با این وضعیت همراه است کم شود. اما ضروری است که به اندازه کافی آب یا مایع بنوشید، زیرا باعث تحریک و سموم موجود در ادرار می شود.
مصرف مقدار کافی آب یا مایعات توسط بیماران مبتلا به IC به تخلیه مثانه، کاهش التهاب، کاهش اسیدیته ادرار و درمان عفونت ادراری کمک می کند. همچنین میزان بروز یبوست را کاهش دهد. یبوست عاملی است که علائم IC را تشدید می کند.
برای به حداقل رساندن تعداد دفعات دفع ادرار سعی کنید در طول روز به جای مصرف یک یا دو لیوان آب، مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید.
زردچوبه
زردچوبه برای درمان بسیاری از بیماری ها، از جمله IC استفاده می شود. ترکیب کورکومین در زردچوبه ماهیت ضد التهابی دارد، در نتیجه باعث کاهش التهاب در مثانه می شود.
زردچوبه از طریق تاثیر گذاری بر روی کبد، التهاب را در بدن کاهش می دهد. کاهش التهاب نیز باعث کاهش علائم مربوط به IC می شود. مشتقات کرکومین نیز در برخی مطالعات از خود خواص ضد درد نشان داده اند.
علاوه بر این، زردچوبه دارای خواص ضد میکروبی است و خطر ابتلا به عفونت های ادراری را کاهش می دهد.
- بنابراین برای درمان سندرم مثانه دردناک زیاد از زردچوبه استفاده کنید.
- البته می توانید از مکمل های کورکومین برای کاهش التهاب در بدن نیز استفاده کنید. برای اطلاع از دوز مناسب، با پزشک مشورت کنید.
اجتناب از عوامل محرک خوراکی
هنگامی که از IC رنج می برید، مهم است که رژیم غذایی خود را تغییر دهید و از مصرف مواد غذایی که ممکن است علائم شما را بدتر کنند، اجتناب کنید. مواد غذایی خاصی وجود دارد که می توانند منجر به درد بیشتر شده و مثانه را تحریک کنند.
مطالعات مبتنی بر پرسشنامه پر شده توسط بیماران IC گزارش می دهد که برخی از مواد غذایی معمول باعث می شوند که علائم این بیماری تشدید شوند. این عذاها عبارتند از:
- غذاهای تند
- قهوه
- شکلات
- میوه ها (به خصوص مرکبات)
- گوجه فرنگی
- سرکه و مواد غذایی ترشی
- هر چیزی که حاوی کافئین است
- الکل
- شیرین کننده های مصنوعی
حذف یا کاهش این غذاها در رژیم غذایی می تواند به بهبود علائم شما کمک کند.
مدیریت استرس
درست است که استرس علت IC نیست، اما می تواند علائم شما را تشدید کند و موجب التهاب در بدن شود. از این رو، برای مدیریت علائم عفونت و درمان سندرم مثانه دردناک مهم است که میزان استرس خود را کاهش دهید.
در سال ۱۹۹۷، مطالعه ای با استفاده از مدل های حیوانی نشان داد که استرس روانی می تواند سلول های مثانه را فعال کرده و در روند کیستیت بینابینی نقشی مهمی را ایفا کند. یکی دیگر از مطالعات تطبیقی بین بیماران مبتلا به IC و افراد سالم نشان داد که افزایش میزان استرس، درد و فوریت ادرار کردن را در بیماران افزایش می دهد.
برای کاهش استرس، خود را آرام کنید. تمرکز، ورزش کردن، گوش دادن به موسیقی و یا حتی شنا کردن می تواند به مبارزه با استرس کمک کند.
طب سوزنی
یک فرم طب سنتی چینی به نام طب سوزنی می تواند با تقویت سیستم ادراری و بهبود عملکرد مثانه به درمان سندرم مثانه دردناک کمک کند. طب سوزنی روش نسبتا موفقی است. جذاب ترین چیز در مورد طب سوزنی این است که هیچ اثر جانبی شناخته شده ای ندارد.
در طب سوزنی، درمانگر سوزن های نازکی را در نقاط خاصی از بدن فرو می کند. این کار کمک می کند تا درد و سایر علائم با متعادل کردن جریان انرژی در بدن، بهبود پیدا کند. طب سوزنی همچنین باعث افزایش فعالیت طبیعی بدن می شود.
نکات مهم برای درمان سندرم مثانه دردناک
- انجام فعالیت بدنی به صورت منظم و روزانه می تواند به شما در مدیریت علائم کمک کند.
- آموزش مثانه که شامل ادرار کردن به موقع است برای درمان سندرم مثانه دردناک مفید می باشد.
- برای کاهش خطر ابتلا به عفونت مثانه و همچنین مشکلات کلیوی، در فواصل منظم ادرار کنید. همیشه قبل و بعد از رابطه جنسی ادرار کنید تا خطر ابتلا به عفونت مثانه را کاهش دهید.
- لباس های شل بپوشید و از کمربندها و لباس هایی که بر روی شکم شما فشار می آورد استفاده نکنید.
- بهداشت را رعایت کنید.
- از صابون یا دئودورانت بر روی ناحیه واژن استفاده نکنید.
- دستشویی خانه را تمیز نگه دارید و از توالت های عمومی استفاده نکنید.
- اجازه ندهید که لباس زیرتان به مدت طولانی مرطوب بماند.