اپیوئیدها داروهایی هستند که از تریاک مشتق شده اند. آنها با اتصال به گیرنده های اپیوئیدی سیگنال های درد را مهار می کنند و باعث عدم احساس درد (تسکین درد) می شوند. گیرنده های اپیوئیدی عمدتا در مغز و نخاع یافت می شوند اما در مسیرهای تنفسی، ریه ها و دستگاه گوارش نیز وجود دارند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد وابستگی به اپیوئیدها صحبت کنیم.
نمونه هایی از اپیوئیدها عبارتند از:
- کدئین
- هیدروکودون (Zohydro)
- اکسی کودون (OxyContin)
- مورفین (Kadian, Roxanol)
- هیدرومورفون (Dilaudid)
- اکسی مورفون (Opana)
- مپریدین (Demerol)
- فنتانیل (Duragesic)
اپیوئیدها برای درمان چه مواردی استفاده می شوند؟
اپیوئیدها در اغلب موارد برای درمان درد حاد ناشی از ضربه یا جراحی و هم چنین درد مزمن ناشی از سرطان یا سایر علل مورد استفاده قرار می گیرند.
پیامدهای ناشی از وابستگی به اپیوئیدها
اگر چه اپیوئیدها مسکن موثری برای درد هستند، اما می توانند سبب وابستگی و اعتیاد به ویژه هنگامی که هیچ درد قابل توجهی وجود ندارد گردند. این به این دلیل است که آنها ناحیه ای در مغز را تحریک می کنند که احساس لذت را ایجاد می کند و موجب می شود فرد بخواهد به طور مداوم از آنها مصرف کند. وابستگی به نیاز به ادامه مصرف دارو، برای اجتناب از بازگشت علائم اشاره دارد. اما اعتیاد به میل شدید و استفاده مجدد از یک دارو اشاره دارد.
وابستگی به دارو، اعتیاد و سوء مصرف، منجر به انحراف، جرم و جنایت و میرهای ناشی از اوردوز شده است. اپیوئیدها رایج ترین داروهای تجویز شده در آمریکا هستند. در سال ۲۰۰۸، اپیوئیدها سبب مرگ ناشی از اور دوز در ۱۴۸۰۰ نفر شدند. به طور کلی، از هر ۴ مورد نسخه تجویزی حاوی اپیوئیدها، سه مورد اور دوز با دارو دیده می شود و تقاضا برای اپیوئیدها در حال افزایش می باشد. بین سال های ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۳ تعداد افرادی که دچار سوء مصرف داروهای تجویزی شدند از ۷٫۸ به ۱۵٫۱ میلیون افزایش یافت. راهکار های موثر برای جلوگیری یا کاهش خطر وابستگی به اپیوئیدها باید توسط مراکز بهداشتی و درمانی اجرا شود.
پزشکان برای جلوگیری از وابستگی به اپیوئیدها چه اقداماتی می توانند انجام دهند؟
دستورالعمل های متعددی وجود دارد که پزشکان ممکن است با استفاده از آنها برای پیشگیری یا کاهش خطر سوء مصرف مواد مخدر اقدام کنند:
ارزیابی بیمار
- پزشکان باید مزایا و خطرات استفاده از اپیوئیدها را برای هر یک از بیماران در نظر بگیرند و سپس یک برنامه درمانی مناسب تجویز کنند.
- پزشکان باید یک ارزیابی کامل بر روی بیمار انجام دهند و علایم پزشکی را در هنگام تجویز مسکن های اپیوئیدی ثبت کنند. در ارزیابی اولیه باید موارد زیر شناسایی شوند:
- علت، ماهیت، تاریخچه، محل، شدت و مدت درد و هم چنین درمان های انجام شده پیشین و اخیر.
- بررسی اثر درد در عملکرد جسمی و روانی بیمار و هم چنین کار یا روابط او.
- موانع درمان و توانبخشی مانند محیط خانگی تنش زا یا عدم حمایت اجتماعی.
- هر گونه سابقه سوء مصرف مواد مخدر، الکل و دارو در شخص یا خانواده اش.
- تعیین خطر سوء مصرف مواد مخدر یا سو استفاده از دارو با استفاده از ابزارهای غربالگری معتبر مانند ارزیابی و غربالگری اپیوئید برای بیماران مبتلا به درد (SOAPP-R) یا ابزار ریسک اپیوئید (ORT)
- غربالگری برای اختلالات روانی و افسردگی به عنوان بخشی از ارزیابی اولیه.
- قبل از تجویز اپیوئیدها برای بیمارانی که سابقه سوء مصرف مواد دارند، با متخصص اعتیاد مشاوره کنید.
- درک نقش آگونیست های جایگزین مانند متادون و بوپرنورفین در درمان اعتیاد
- درخواست مستقیم مدارک پزشکی گذشته بیمار از دیگر مراکز درمانی برای تایید ارزیابی ها و درمان های قبلی.
طرح درمان
یک طرح درمانی که شامل موارد زیر باشد را در نظر بگیرید:
- اهداف و معیارهای اندازه گیری بهبود درد، عملکرد و سایر مسائل مرتبط مانند بی خوابی، افسردگی و اضطراب.
- درمان های اضافی مانند استفاده از داروهای غیر اپیوئیدی یا گزینه های غیر دارویی. استفاده از مسکن های کم خطر مانند گاباپنتین برای درمان اولیه و هم چنین ارجاع به گروه های حمایتی و مشاوره را نیز در نظر بگیرید.
- ثبت سایر ارزیابی ها، ارجاع یا مشاوره در پرونده پزشکی.
- پیاده سازی یک رضایت نامه کتبی و توافق درمانی که به شرح زیر است:
- خطرات، منافع، عوارض جانبی، تداخلات دارویی و هم چنین مسئولیت بیمار برای استفاده، ذخیره و دفع ایمن اپیوئیدها.
- خطر سوء مصرف اپیوئیدها، وابستگی، اعتیاد و اوردوز.
- شواهد محدود در مورد مزایای درمان درازمدت با اپیوئیدها.
- خط مشی ها و انتظارات در مورد تعداد و دفعات تجویز مجدد نسخه و جایگزینی داروهای گم شده یا دزدیده شده.
- توافق بیمار برای دریافت اپیوئیدها تنها از یک پزشک یا داروخانه و رضایت برای آزمایش های دوره ای داروها.
- ارایه دلایلی که چرا ممکن است برنامه درمان تغییر کند یا متوقف شود، از جمله عدم پیروی از موارد ذکر شده در توافق درمانی.
آزمایش اپیوئید
- قبل از شروع درمان با اپیوئیدها، گزینه های ایمن را در نظر بگیرید.
- شروع درمان با اپیوئید برای دوره آزمایش (معمولا حداکثر ۹۰ روز) با زمان بندی برای ارزیابی دستیابی به اهداف درمانی خاص.
- درمان با اپیوئیدها را با پایین ترین دوز ممکن شروع کنید و در صورت نیاز تثبیت کنید.
- قبل از ادامه درمان با اپیوئیدها پس از دوره آزمایشی، خطرات و مزایای ادامه درمان را با دقت ارزیابی کنید
نظارت
با استفاده از موارد زیر به طور منظم نتایج پروسه پیشرفت بیمار را بررسی و ارزیابی کنید:
- کنترل درد مزمن (عدم احساس درد، اثرات، عوارض جانبی، رفتارهای ناهنجار در هنگام مصرف دارو).
- ابزارهای ارزیابی برای اندازه گیری درد و عملکرد مانند مقیاس آنالوگ بصری، مقیاس عددی و یا مقیاس درد، رضایت واثرات عمومی (PEG).
- آزمایش دوره ای داروها را برای تشخیص استفاده از داروهای غیر تجویزی انجام دهید و اطمینان حاصل کنید که بیمار مطابق برنامه درمانی عمل می کند. درباره نتایج آزمایشات با بیمار بحث و بررسی کنید و آنها را در پرونده پزشکی ثبت کنید.
- برای کاهش خطر انحراف مصرف داروها تعداد قرص های متناوب را در نظر بگیرید.
قطع درمان
- در صورت برطرف شدن درد، مشاهده عوارض جانبی غیر قابل تحمل، ناکارآمدی دارو یا سوء مصرف داروها درمان باید قطع شود.
- در بیماران وابسته به اپیوئیدها مصرف دارو را به طور تدریجی کاهش دهید و یا آنها را به متخصص اعتیاد ارجاع دهید.
- نگه داشتن مدارک پزشکی به طور دقیق و کامل شامل تمام دستورات نسخه.
داروسازان برای جلوگیری از وابستگی به اپیوئیدها چه اقداماتی می توانند انجام دهند؟
داروسازان می توانند نقش مهمی در پیشگیری یا کاهش خطر ابتلا به وابستگی به اپیوئیدها داشته باشند. چرا که آنها توزیع کننده های نهایی داروها می باشند. داروسازان می توانند از راهکارهای زیر برای کاهش وابستگی به اپیوئیدها استفاده کنند:
- به بیماران در مورد عوارض جانبی و خطرات سوء مصرف اپیوئیدها مشاوره دهند.
- در مورد شناسایی سوء مصرف دارو و اعتیاد و راه های جلوگیری از آن آموزش های بیشتری ببینید.
- در صورت لزوم، با پزشک تجویز کننده دارو برای تایید تماس بگیرید.
- نسخه هایی که معتبر نیست را رد کنید.
- در مورد علایمی که ممکن است نشان دهند نامعتبر بودن نسخه است، مانند موارد زیر اطلاع کسب کنید:
- نسخه های دارای اشتباهات املایی هستند و یا با بیش از یک رنگ خودکار نوشته شده اند.
- در یک نسخه دست خط های متفاوتی وجود دارد.
- اعداد موجود در نسخه دست خورده شده اند، یا مقادیر یا دوز تجویزی برای این دارو غیر معمول است.
- به نظر می رسد که نسخه ها فتوکپی شده اند.
- بیمار با پزشک تجویز کننده دارو آشنا نیست.
- بیمار یا پزشک تجویز کننده از شهر دیگری می باشند.
- رفتارهای بیمار غیر معمول است (مثلا بیش از حد عصبی است).
- شماره تلفن نوشته شده بر روی نسخه اشتباه است، یا نمی توانید با پزشک تجویز کننده تماس بگیرید.
- تخصص پزشک تجویز کننده با نوع داروی تجویزی مطابقت ندارد. به عنوان مثال، متخصص اطفال برای یک بزرگسال نسخه نوشته است.
- نسخه های آنلاین که دارای آدرس صادر کننده نیستند.
- نسخه هایی که مطابق قوانین دولتی نمی باشند، مانند عدم وجود یک نسخه خاص برای مواد کنترل شده در صورت لزوم.
- نسخه هایی که حاوی اطلاعات لازم، مانند امضای تجویز کننده نمی باشند.
سایر اقدامات
- دیگر علایم احتمالی درست نبودن نسخه مانند موارد زیر را نیز در نظر بگیرید:
- بیمارانی که تقاضای زود هنگام دریافت مجدد دارو را دارند و یا هر چند وقت یکبار ادعا می کنند که داروهای آنها گم شده یا دزدیده شده است.
- بیمارانی که به جای استفاده از بیمه درخواست پرداخت نقدی می کنند.
- بیمارانی که در صورت لزوم مدرک شناسایی معتبری ارایه نمی کنند.
بیماران برای جلوگیری از وابستگی به اپیوئیدها چه اقداماتی می توانند انجام دهند؟
- از خطرات، منافع، عوارض جانبی، تداخلات دارویی داروی تجویزی آگاه باشید و در صورت وجود هر گونه سوال با پزشک خود مشورت کنید.
- با پزشک خود صادق باشید و اطلاعات کامل و دقیق در مورد بیماری خود را با آنها در میان بگذارید.
- از دستورات و پیشنهادات پزشک خود، همانطور که در توافق نامه های درمانی مشخص شده است، پیروی کنید.
- از اپیوئیدها مطابق تجویز پزشک استفاده کنید.
- مطابق با قوانین و مقررات دارویی عمل کنید، به عنوان مثال، داروهای خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.
- در صورت وابستگی به داروها و یا مصرف بیش از حد مجاز از داروها برای تسکین درد، به پزشک خود اطلاع دهید.