ویتامین B3 که به نام نیاسین نیز شناخته می شود، ویتامین محلول در آب مهمی است که می توان آن را در بسیاری از غذاهای رایج مانند موارد زیر یافت:
- انواع گوشت
- گوشت ارگان های بدن حیوانات
- ماهی تن
- دانه ها
- قارچ
نیاسین بخشی از ویتامین های گروه B است. سایر ویتامین های گروه B نیز عبارتند از ویتامین B1 (تیامین)، ویتامین B2 (ریبوفلاوین) و ….
ویتامین B3 که معمولا با اصطلاح پزشکی نیاسین شناخته می شود، ۳ فرم اصلی دارد:
- اسید نیکوتینیک
- نیاسین آمید
- آنزیم هگزاان کینات
نیاسین یک ویتامین مهم برای حفظ سلامت سیستم قلبی عروقی و متابولیسم است. این ویتامین به خصوص در تعادل سطح کلسترول خون بسیار مفید است. علاوه بر این، نیاسین برای عملکرد مغز، شکل گیری و نگهداری از پوست و حتی پیشگیری یا درمان دیابت مفید است.
با این حال، طبق مطالعات اخیر، هنگام مصرف داروهای حاوی نیاسین یا مکمل های این ماده در دوزهای بالا، عوارض جانبی نیز ایجاد می شود. عوارض جانبی رایج ناشی از اوردوز این ویتامین عبارتند از:
- سردرد
- سرگیجه
- فشار خون پایین
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد عوارض جانبی، مزایا و کارکرها و منابع تامین این ویتامین ما را تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراهی کنید.
اثرات جانبی، تداخلات و نگرانی هایی در مورد نیاسین
مطالعات زیادی تا به امروز اثربخشی، ایمنی، اثرات جانبی و خواص دارویی این ویتامین را بررسی کرده اند. اما هنوز تحقیقات رسمی برای نتیجه گیری قطعی انجام نشده است. این در حالی است که مطالعات اولیه به این نکته اشاره کرده اند که نیاسین می تواند برای بعضی افراد غیر قابل تحمل بوده و به عوارض جانبی ناخواسته منتهی شود.
محققان معتقدند که نیاسین، به تنهایی یا با سایر داروها یا مکمل ها، به ویژه بر روی درمان بیماری های قلبی و عروقی اثر مثبت دارد. با این حال، به دلیل طیف غیر معمول عوارض جانبی که ایجاد می کند، پزشکان توصیه می کنند که آن را با دقت و طبق دستورالعمل پزشک مصرف کنید.
عوارض جانبی رایج ویتامین B3
اگر غذاهای غنی از نیاسین مصرف می کنید، احتمال اینکه عوارض جانبی را تجربه کنید، خیلی ضعیف است. اما هنگام مصرف مکمل این ویتامین، به ویژه اگر دوزهای بالا از آن استفاده کنید، وقوع عوارض جانبی بعید نیست. به نظر می رسد عوارض جانبی این ویتامین اغلب در افرادی که مکمل آن را با دوز بالا استفاده می کنند و مبتلا به بیماری های خاصی هستند، دیده می شود. این عوارض جانبی عبارتند از:
- تهوع یا استفراغ
- واکنش های پوستی و بثورات
- سردرد
- سرگیجه
- واکنش های آلرژیک: مکمل این ویتامین می تواند باعث آلرژی شود زیرا برخی از مکمل ها شامل هیستامین هستند. هیستامین ماده شیمیایی است که می تواند نشانه های آلرژیک را آزاد کنند.
- مشکلات قلبی: دوزهای بالا نیاسین ممکن است خطر ابتلا به نامنظم شدن ضربان قلب را افزایش دهد.
- دیابت: نیاسین و نیاسین آمید ممکن است قند خون را افزایش دهند. افراد مبتلا به دیابت که این مواد را مصرف می کنند، باید قند خون خود را با دقت بررسی کنند.
- بدتر شدن علائم بیماری کیسه صفرا یا بیماری کبد
- علائم نقرس شدید
- فشار خون پایین
- زخم معده یا روده
- مشکل در کنترل قند خون بعد از جراحی
سایر عوارض جانبی
مصرف داروهای حاوی نیاسین در دوزهای بالا ممکن است باعث ایجاد علائمی در ارتباط با درد عضلانی، دیسترس گوارشی و التهاب پوست شود. در یک مطالعه که اخیرا انجام شده است، برخی از بیماران عوارض جانبی مانند مشکلات گوارشی مثل اسهال و زخم را گزارش کردند. مطالعات دیگر نشان داده اند که برخی افراد در هنگام مصرف دوزهای بالا ویتامین B3، علائم زیر را تجربه کرده اند:
- آسیب دیدگی عضلانی
- نقرس
- بثورات
- زخم های پوستی
- سایر مشکلات جدی پوست
محققان معتقدند نیاسین حتی ممکن است در موارد خاص احتمال خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد.
با وجود همه این عوارض، شواهد موجود نشان می دهد که نیاسین می تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری های زیر کمک کند:
- بیماری های عصبی مانند بیماری آلزایمر و ضعف حافظه
- اختلالات چشم مانند آب مروارید
- آکنه
- استئوآرتریت
- مشکلات گردش خون
- سردرد میگرنی
- سرگیجه
- اختلالات یادگیری مانند بیش فعالی (ADHD)
علائم و نشانه های کمبود نیاسین
کمبود این ویتامین در کشورهای پیشرفته که سوء تغذیه در آنجا ریشه کن شده است، مشاهده نمی شود. علائم بالینی کمبود ویتامین B3 معمولا به عنوان “۳D” شناخته شده و شامل ۳ نشانه زیر است:
- درماتیت (Dermatitis)
- اسهال (Diarrhea)
- زوال عقل (Dementia)
تشخیص این کمبود معمولا بالینی است و مصرف مکمل های غذایی با دوزهای بالا معمولا درمان موفقیت آمیزی است. هنگامی که کمبود ویتامین B3 مشاهده می شود، نشانه ها و علائم زیر نیز ممکن است رخ دهد:
- پلاگر که توسط التهاب پوست، توهم و اختلال گوارشی شناخته می شود. معمولا در افراد مبتلا به سوء تغذیه یا افراد معتاد به الکل وجود دارد و می تواند شامل بثورات، استوماتیت، اسهال، و مشکلات روانی نیز باشد.
- تورم غشای مخاطی علائمی که بر روی زبان، دهان، واژن و مجرای ادرار تأثیر می گذارد می تواند درد در دهان، افزایش بزاق، و تورم زبان و زخم را ایجاد کند.
- علائم پوستی که شامل انواع مختلفی از ضایعات است.
- اختلالات گوارشی که شامل سوزش مری، ناراحتی معده و شکمی، یبوست، حالت تهوع، استفراغ و اسهال هستند.
- اختلال در مغز و اختلالات روانی که شامل کاهش شناختی (زوال عقل)، اختلال در تمرکز، سردرگمی، افسردگی، مانیا و یا پارانویا هستند.
کارکردها و مزایای نیاسین در بدن
سطح کلسترول را بهبود می بخشد
ویتامین B3 یک گزینه مهم برای کاهش میزان کلسترول خون است. در تحقیقات اثبات شده است که نیاسین خطر بیماری های قلبی عروقی را در بیماران مبتلا به دیس لیپیدمی مخلوط کاهش می دهد. دیس لیپیدمی به معنی افزایش کلسترول پلاسما، تری گلیسیرید یا هر دو است.
در مطالعات نشان داده اند که مکمل نیاسین برای کسانی که در معرض افزایش خطر ابتلا به حمله قلبی، سکته مغزی، و یا سایر انواع بیماری های قلبی که به دلیل بالا بودن سطح کلسترول LDL (نوع بد کلسترول) ایجاد می شوند هستند، بسیار مفید است. با مصرف این ویتامین سطح کلسترول HDL (نوع خوب کلسترول) و سطح تری گلیسرید نیز در این بیماران افزایش یافت.
مطالعات متعدد نشان داده اند که ویتامین B3 می تواند باعث افزایش سطح کلسترول HDL خوب و کاهش تری گلیسیرید شود. نیاسین همچنین به کاهش کلسترول بد نیز کمک می کند. این مکمل معمولا در ترکیب با استاتین ها برای کنترل کلسترول تجویز می شود.
خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد
علاوه بر تعادل سطح کلسترول و تری گلیسیرید، ویتامین B3 دارای مزایای دیگری، از جمله توانایی کاهش آترواسکلروز، که موجب سفت شدن خطرناک شریان ها می شود و می تواند منجر به بیماری قلبی شود، نیز می باشد.
نیاسین نقش مهمی در کاهش التهاب و تولید هیستامین دارد. این ماده یک ترکیب شیمیایی است که می تواند رگ های خونی را گشاد کرده و گردش خون را افزایش دهد.
برای افرادی که از نارسایی قلبی یا بیماری قلبی رنج می برند، نیاسین می تواند خطر عود علائم بیماری را کاهش دهد. علاوه بر این، نیاسین یک درمان تایید شده توسط FDA برای پلاگر است. این بیماری یک بیماری نادر است که ناشی از کمبود نیاسین می باشد.
می تواند به درمان دیابت کمک کند
ویتامین B3 ممکن است برای درمان دیابت مفید باشد زیرا در حفظ تعادل قند خون نقش دارد. اعتقاد بر این است که ویتامین B3 به شکل نیاسین آمید می تواند به بهبود کارایی برخی از داروهای خوراکی که برای کنترل دیابت استفاده می شوند کمک کند.
اکثر بیماران دیابتی می توانند با کمک نیاسین به طور موثر سطح قند خون خود را کنترل کنند و خطر ابتلا به کلسترول بالا و بیماری های قلبی که معمولا در بیماران دیابتی دیده می شود را پایین بیاورند.
کاهش LDL یا همان کلسترول بد یکی از اولویت های اول در درمان بیماران دیابتی است و نیاسین یک روش اثبات شده برای انجام این کار است.
سلامت پوست را بهبود می بخشد
بعضی از افراد برای درمان آکنه از نایسین یا نیاسین آمید استفاده می کنند، به خصوص در موارد شدید آکنه که ضایعات آن می تواند بسیار ملتهب و دردناک باشد. ویتامین B3 به شکل نیاسین آمید در صورتی که به صورت موضعی مصرف شود به عنوان یک درمان طبیعی برای بهبود سلامت پوست و پاکسازی آکنه کاربرد دارد.
از آنجا که نیاسین باعث کاهش التهاب پوست، تحریک شدگی و قرمزی می شود، برای درمان بیماری های پوستی مانند پمفیگویید تاولی و گرانولوم آنولار نیز تجویز می شود. این دو بیماری التهابی پوستی می توانند بسیار دردناک باشند و باعث عفونت شوند.
از عملکرد مغز پشتیبانی می کند
مطالعات نشان داده اند که نیاسین می تواند در برابر بیماری آلزایمر و سایر اختلالات مغزی مرتبط که منجر به کاهش شناختی می شوند، از بدن محافظت کند. علاوه بر این، ویتامین B3 با کاهش خطر بسیاری از مشکلات مربوط به عملکرد ضعیف مغز یا کاهش مهارت های تفکری مربوط به افزایش سن، از جمله موارد زیر همراه است:
- ضعف در حافظه
- سردرد میگرنی
- سندرم مزمن مغز
- افسردگی
- بیماری حرکتی
- بی خوابی
- وابستگی به الکل
ینیاسین آمید برای درمان و پیشگیری از اسکیزوفرنی و توهم نیز استفاده می شود. مطالعات همچنین نشان دهنده ارتباط بین افزایش مصرف نایسین و کاهش خطر ابتلا به اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) هستند.
به تحرک مفاصل و درمان آرتروز کمک می کند
برخی از تحقیقات نشان می دهند که ویتامین B3 به شکل نیاسین آمید می تواند در افزایش تحرک مفصل موثر باشد. مطالعات مصرف این ویتامین را با کاهش درد مفاصل، بهبود قدرت عضلانی و کاهش علائمی که با خستگی عضله یا مفصل ایجاد می شوند، مرتبط می دانند.
مصرف دوزهای بالای این ویتامین موجب بهبود انعطاف پذیری و کاهش تورم می شود. به این ترتیب برخی از افرادی که نیاسین آمید مصرف می کنند قادر به کاهش داروهایی که برای درمان آرتروز تجویز می شوند می باشند.
این ماده به دلیل اثرات ضد التهابی به عنوان درمانی برای استئوآرتریت و یا درد استخوانی و مفصلی تجویز می شود. کاهش التهاب باعث کاهش نشانه های آرتریت و بازسازی غضروف مفصلی می شود. این عوامل همگی برای بهبود تحرک و قدرت مفاصل بسیار مهم هستند.
بیماری پلاگر که ناشی از کاهش سطح ویتامین B است را درمان می کند
کمبود نیاسین منجر به بیماری پلاگر می شود. علائم این بیماری عبارتند از:
- ضعف در عضلات
- مشکلات گوارشی
- التهاب و تحریک شدن پوست
افرادی که این بیماری را دارند معمولا سطح نیاسین و دیگر ویتامین های گروه B در بدنشان کم است. علل دیگر ابتلا به این بیماری را می توان به شرح زیر نیز اعلام کرد:
- وجود مشکل در متابولیسم پروتئین
- عدم توانایی تبدیل برخی اسید آمینه های خاص
کمبود نیکوتینیک اسید اغلب ناشی از سوء تغذیه و اعتیاد به الکل است. نیاسین برای بیماران در کشورهای جهان سوم که فقر بوده و سوء تغذیه را تجربه می کنند، و کسانی که در معرض علائم اعتیاد به الکل هستند، تجویز می شود.
می تواند به جلوگیری از ناتوانی جنسی (اختلال نعوظ) کمک کند
ناتوانی جنسی یا همان اختلال نعوظ، به معنی ناتوانی مردان در حفظ نعوظ است. این عارضه می تواند توانایی ایجاد رضایت جنسی را کاهش دهد و ممکن است بخشی از آن به علت کاهش جریان خون و گردش خون ضعیف باشد. سایر عوامل ایجاد کننده این اختلال عبارتند از:
- استرس
- خستگی
- بیماری
مکمل ویتامین B3 می تواند به کاهش این ناتوانی کمک کند. چرا که نیاسین به عنوان یک واسازولاتاسیون عمل می کند و موجب بهبود جریان خون در ناحیه تناسلی می شود. به عنوان یک درمان طبیعی، توصیه می کنیم ۳ بار در روز و هر بار ۲۵۰ میلی گرم از مکمل نیاسین استفاده کنید.
می تواند به جلوگیری از نقص های مادرزادی کمک کند
مولکول های NAD برای ذخیره سازی انرژی و سنتز DNA در سلول ها حیاتی هستند، لذا افزایش سطح B3 در زنان باردار می تواند به طور کلی میزان نقص های زایمان را کاهش دهد.
مقاله ای که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، نشان داد که ایجاد اختلال در ساخت مولکول NAD موجب پدیده های ناباروری در انسان ها و موش ها شده است. علاوه بر این، مشخص شد که مصرف مکمل ویتامین B3 در دوران بارداری مانع از ایجاد ناهنجاری در موش ها شد.
مقدار مصرف نیاسین
نیاز روزانه بدن به این ویتامین به شرح زیر است:
- کودکان: بین ۲ تا ۱۶ میلی گرم در روز بسته به سن
- مردان: ۱۶ میلی گرم در روز
- زنان: ۱۴ میلی گرم در روز
- زنان باردار و شیرده: ۱۷ تا ۱۸ میلی گرم در روز
در نظر داشته باشید که دوز ایده آل نیاسین بستگی به نحوه استفاده از آن، سن، وزن، جنسیت و نیازهای خاص بدن شما دارد. برای مثال، دوزهای بالاتر از ۲ تا ۳ گرم برای درمان کلسترول بالا استفاده می شود.
منابع حاوی نیاسین
جگر گاو
۳ اونس: ۱۴٫۲ میلی گرم (۸۹ درصد نیاز روزانه)
سینه مرغ
۳ اونس: ۱۲٫۳ میلی گرم (۷۶ درصد نیاز روزانه)
ماهی تن
۳ اونس: ۱۱٫۳ میلی گرم (۷۱ درصد نیاز روزانه)
تخمه آفتابگردان
۱ فنجان: ۹ میلی گرم (۵۶ درصد نیاز روزانه)
گوشت گاو علف خوار
۳ اونس: ۹ میلی گرم (۵۶ درصد نیاز روزانه)
گوشت بره
۳ اونس پخته شده: ۶٫۹ میلی گرم (۴۳ درصد نیاز روزانه)
ماهی سالمون
۳ اونس: ۶٫۷ میلی گرم (۴۲ درصد نیاز روزانه)
نخود سبز
۱ فنجان: ۵٫۷ میلی گرم (۳۵ درصد نیاز روزانه)
ماهی ساردین
۱ فنجان: ۴٫۸ میلی گرم (۳۰ درصد نیاز روزانه)
بوقلمون
۳ اونس: ۴ میلی گرم (۲۵ درصد نیاز روزانه)
قارچ
۱ قاشق سوپ خوری: ۲٫۵ میلی گرم (۱۶ درصد نیاز روزانه)
خمیر دانه کنجد
۲ قاشق غذاخوری: ۲٫۲ میلی گرم (۱۴ درصد نیاز روزانه)