تنگی شریان کلیه به محدود شدن یک یا چند شریان که خون را به کلیه ها (شریان های کلیوی) حمل می کنند گفته می شود. محدود شدن شریان ها، از ورود مقادیر طبیعی خون غنی از اکسیژن به کلیه جلوگیری می کند و ممکن است به کلیه ها آسیب برسد. کلیه شما برای فیلتر کردن مواد زائد و حذف مایعات اضافی بدن نیاز به جریان خون مناسب دارد. کاهش جریان خون ممکن است فشار خون را در کل بدن (فشار خون سیستمیک یا فشار خون بالا) افزایش دهد و به بافت کلیه آسیب وارد کند.
با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا از نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض، روش های تشخیص و درمان تنگی شریان کلیه اطلاع کسب کنید.
علائم تنگی شریان کلیه
تنگی عروق کلیه ممکن است تا زمانی که بیماری به حالت پیشرفته نرسد، علائم یا نشانه ای ایجاد نکند. اکثر افراد مبتلا به تنگی شریان کلیه علائم و نشانه ای ندارند. این بیماری گاهی اوقات در طی آزمایشاتی که برای برخی از دلایل دیگر انجام می شود، کشف می شود. اگر علائم زیر را داشته باشید ممکن است پزشک به تنگی شریان کلیه در شما مشکوک شود:
- فشار خون بالا که ناگهان شروع می شود یا بدون توضیح منطقی بدتر می شود
- فشار خون بالا که قبل از ۳۰ سالگی یا بعد از ۵۰ سالگی شروع می شود
همزمان که تنگی شریان کلیه پیشرفت می کند، علائم و نشانه های دیگر نیز ممکن است بروز کند. این علائم عبارتند از:
- فشار خون بالا که درمانش دشوار است
- صدای غیر طبیعی جریان خون در زمانی که پزشک با گوشی به جریان خون بدن گوش می دهد
- افزایش سطح پروتئین در ادرار یا سایر علائم نشان دهنده عملکرد غیرطبیعی کلیه ها
- بدتر شدن عملکرد کلیه در طول درمان فشار خون بالا
- تجمع بیش از حد مایعات و تورم بافت های بدن
- نارسایی قلبی مقاوم به درمان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم و نشانه های مداوم شما را نگران کرده اند بهتر است با یک متخصص مشورت کنید.
علل تنگی شریان کلیه
دو علت اصلی تنگی شریان کلیه عبارتند از:
آترواسکلروز شریان های کلیوی: آترواسکلروز، به معنی ایجاد چربی، کلسترول و سایر مواد (پلاک ها) در داخل و دیواره های شریان است. هر چقدر این رسوبات بزرگتر شوند، سفت تر شده و جریان خون را بیشتر کاهش می دهند. به این ترتیب علائم شدیدتر می شود. اکثر موارد تنگی شریان کلیه به علت آترواسکلروز رخ می دهد.
دیسپلازی فیبروماسکولار: در دیسپلازی فیبروماسکولار، عضله دیواره شریان رشد می کند. در این حالت شریان کلیوی می تواند در مقاطعی باریک شود و علائم تنگی عروق کلیوی را به وجود آورد.
اگر تنگی این عروق به حدی برسد که جریان خون وارده به کلیه ها بسیار کم شود، ممکن است به بافت این اندام آسیب برسد. این عارضه می تواند در یک یا هر دو کلیه رخ دهد. کارشناسان نمی دانند که علت دقیق دیسپلازی فیبروماسکولار چیست. اما این بیماری در زنان شایع تر است و ممکن است مادرزادی باشد.
آترواسکلروز و دیسپلازی فیبروماسکولار به غیر از کلیه ها می توانند بر روی شریان های دیگر بدن نیز تاثیر گذاشته و عوارض ایجاد کنند.
به ندرت، تنگی شریان کلیه از بیماری های دیگر مانند التهاب رگ های خونی (واسکولیت)، اختلال در سیستم عصبی که باعث ایجاد تومور در بافت عصبی (نوروفیبروماتوز) می شود و رشد بافت در شکم که بر روی کلیه ها فشار می آورد، ناشی شود.
عوامل خطر
اغلب موارد تنگی عروق کلیه ناشی از آترواسکلروز است. عوامل خطر ایجاد کننده آترواسکلروز در شریان های کلیه همانند عوامل خطر ایجاد بیماری آترواسکلروز در جاهای دیگر بدن است و شامل موارد زیر می باشند:
- پیری
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت
- چاقی
- سیگار کشیدن و مصرف دخانیات دیگر
- سابقه خانوادگی بیماری های قلبی زودرس
- کم تحرکی
عوارض جانبی
عوارض احتمالی تنگی عروق کلیه عبارتند از:
- فشار خون بالا
- نارسایی کلیه که نیاز به درمان با دیالیز یا پیوند کلیه دارد
- احتباس مایعات (ادم) در پاها
- ضعف تنفسی ناشی از تجمع ناگهانی مایعات در ریه ها
تشخیص تنگی شریان کلیه
برای تشخیص تنگی شریان کلیه، پزشک ممکن است از تست های تشخیصی زیر استفاده کند:
- معاینه فیزیکی
- بررسی سابقه پزشکی بیمار
- آزمایش خون و ادرار برای بررسی عملکرد کلیه
- آزمایش خون و ادرار برای اندازه گیری سطح هورمون هایی که فشار خون را تنظیم می کنند
تست های تصویربرداری که معمولا برای تشخیص تنگی شریان کلیه استفاده می شوند عبارتند از:
سونوگرافی داپلر: امواج صوتی با فرکانس بالا به پزشکان اجازه می دهند که شریان ها و کلیه ها را ببینند و عملکرد آنها را بررسی کنند. این روش همچنین به پزشک شما کمک می کند تا انسداد عروق خونی را مشاهده و شدت آن را اندازه گیری کند.
توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: در طی سی تی اسکن، یک دستگاه اشعه ایکس به کامپیوتر متصل شده و تصویری دقیق از شریان های کلیه را نشان می دهد. ممکن است رنگ نیز برای نشان دادن جریان خون تزریق شود.
آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): MRA از امواج رادیویی و میدان های مغناطیسی قوی برای تولید تصاویر دقیق ۳ بعدی از شریان های کلیه و خود کلیه استفاده می کند. تزریق رنگ به رگ های خونی در طی تصویربرداری نیز تصویری دقیق نشان می دهد.
آرتریوگرافی کلیوی: این نوع خاص از آزمایش اشعه X کمک می کند تا پزشک انسداد را در شریان های کلیوی پیدا کند و گاهی اوقات آن را با یک بالون و استنت باز کند. قبل از اینکه اشعه ایکس گرفته شود، پزشک یک رنگ خاص را به داخل شریان های کلیوی تزریق می کند تا کاتتر شریان ها و جریان خون را بهتر نشان دهد. این آزمایش اغلب در زمان بازسازی رگ های خونی با استنت انجام می شود.
درمان تنگی شریان کلیه
درمان تنگی شریان کلیه ممکن است شامل تغییر در سبک زندگی، مصرف دارو یا روش های درمانی دیگر باشد. گاهی ترکیبی از این روش ها بهترین درمان برای تنگی شریان کلیه هستند. با توجه به سلامت کلی بدن بیمار و علائمی که ظهور می کند، ممکن است روش درمان شامل موارد زیر باشد:
تغییر در سبک زندگی
اگر فشار خون متوسط یا شدید باشد، ممکن است نیاز به اعمال تغییراتی خاص در سبک زندگی داشته باشید. این تغییرات عبارتند از:
- در صورت داشتن اضافه وزن، باید وزنتان را کم کنید.
- غذاهای سالم بخورید.
- مصرف نمک را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.
- از نظر جسمی فعال تر شوید.
- سطح استرس خود را کاهش دهید
- اگر نوشیدنی های الکل و یا کافئین دار استفاده می کنید آن ها را ترک کنید.
- سیگار نکشید.
دارو
فشار خون بالا حتی زمانی که عمدتا مربوط به تنگی شریان کلیه می شود، اغلب با دارو قابل درمان است. پیدا کردن داروی مناسب یا ترکیبی از داروها ممکن است نیاز به زمان و صبر داشته باشد.
بعضی از داروهایی که معمولا برای درمان فشار خون بالا همراه با تنگی عروق کلیه استفاده می شود عبارتند از:
- مهار کننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) و مسدود کننده های گیرنده آنژیوتنسین II یا همان ARBs. این داروها کمک می کنند که رگ های خونی شل شده و از تشکیل ترکیبات شیمیایی در بدن مانند آنژیوتانسین II که موجب تنگی عروق می شوند جلوگیری شود.
- دیورتیک ها. این داروها به نام قرص های آب نیز شناخته می شوند و به بدن شما کمک می کنند تا سدیم و آب اضافی را دفع کند.
- مسدود کننده های بتا و مسدود کننده های آلفا بتا. این داروها یا ضربان قلب را آرام تر کرده یا فشار روی رگ های خونی را کمتر می کنند (بسته به نوع دارو)
- مسدود کننده های کانال کلسیم. این داروها کمک می کنند تا رگ های خونی شل شوند.
اگر آترواسکلروز عامل اصلی تنگی شریان کلیه باشد، ممکن است پزشک آسپرین و داروهای کاهش دهنده کلسترول را نیز توصیه کند. این که کدام دارو برای شما بهتر است بستگی به وضعیت فردی بدن شما دارد.
سایر روش ها
به عنوان مثال برای افراد خاص، افرادی که دارای فشار خون بالا کنترل نشده هستند و عارضه ای مانند ادم ریوی یا کاهش عملکرد کلیه دارند، توصیه می شود که از روش های زیر برای بازگرداندن جریان خون به عروق استفاده کنند.
روش های درمان تنگی عروق کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- آنژیوپلاستی کلیه و استنت گذاری: در این روش پزشکان عروق کوچک تر را باز می کنند و فنری را داخل رگ های خونی قرار می دهند. این فنر دیواره ها را باز نگه می دارد و جریان خون را بهتر می کند.
- جراحی بای پس عروق کلیه: در طی روش بای پس، پزشک یک رگ خونی جایگزین را به شریان کلیوی پیوند زده تا مسیر جدیدی برای خون رسانی به کلیه ها ایجاد کند. رگ اهدایی را معمولا از کبد یا طحال می گیرند.
نتایج اخیر آزمایشات بالینی که آنژیوپلاستی کلیوی و استنت گذاری با دارو را با مصرف دارو به تنهایی مقایسه کرد، تفاوتی بین دو این روش درمان برای کاهش فشار خون بالا و بهبود عملکرد کلیه در بیماران مبتلا به تنگی شرایین کلیوی نشان نداد.
[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:
مواد غذایی مضر برای کلیه ها و عاداتی که به کلیه ها آسیب می رسانند
سرطان کلیه ؛ نشانه ها، علل، عوامل خطر، روش های پیشگیری و روش های درمان
علائم عفونت ناشی از سنگ کلیه چیست؟
[/quote]
سبک زندگی و درمان های خانگی
به عنوان بخشی از برنامه درمانی تنگی عروق کلیوی، پزشک ممکن است تغییرات خاصی در شیوه زندگی را توصیه کند. این تغییرات عبارتند از:
- حفظ وزن در محدوده سالم: هنگامی که وزن شما افزایش می یابد، فشار خون نیز زیاد می شود. اگر اضافه وزن دارید، حتی ۱۰ پوند کاهش آن نیز ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند.
- محدود کردن مصرف نمک در رژیم غذایی: غذاهای نمکی و شور باعث می شوند بدن مایعات را درون خود حفظ کند. این کار ممکن است حجم خون را افزایش دهد و به نوبه خود فشار خون را بالا ببرد.
- فعالیت: فعالیت جسمی منظم می تواند به شما در کاهش وزن، کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، کاهش کلسترول و کاهش فشار خون کمک کند. قبل از شروع برنامه ورزشی، با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص اگر فشار خون بالا دارید و در گذشته فعالیت نمی کردید.
- کاهش استرس: استرس می تواند فشار خون را به طور موقت افزایش دهد. این افزایش، بسته به میزان استرس و نحوه واکنش بدن به آن، متفاوت است.
- ترک الکل: اگر می توانید الکل مصرف نکنید. الکل بیش از حد ممکن است فشار خون را افزایش دهد.
- ترک سیگار: تنباکو دیواره های رگ های خونی را تخریب کرده و روند سفت شدن شریان ها را سرعت می بخشد.