کلسیفیکاسیون زمانی اتفاق می افتد که کلسیم در بافت بدن، رگ های خونی یا اندام ها جمع می شود. این ساختار می تواند پروسه های طبیعی بدن شما را متزلزل کند. ماده معدنی کلسیم از طریق جریان خون منتقل می شود. ضمن این که در هر سلولی از بدنتان نیز می توان آن را یافت. در نتیجه می توان گفت که کلسیفیکاسیون قادر است تقریبا در هر قسمت از بدن شما رخ دهد.
طبق گفته پزشکان Institute of Medicine، حدود ۹۹ درصد از کلسیم بدن در دندان ها و استخوان های شما وجود دارد. ۱ درصد از این ماده در خون، ماهیچه ها، مایع خارج از سلول ها و سایر بافت های بدن قرار دارد. برخی از اختلالات باعث می شوند که کلسیم در مکان هایی قرار گیرد که معمولا به آن جا تعلق ندارد. به مرور زمان، این اتفاق می تواند باعث ایجاد مشکلات و بیماری هایی شود. اگر رسوب کلسیم در بدن ایجاد شود، ممکن است برای جلوگیری از عوارض آن نیاز به درمان باشد.
تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت با ما همراه شوید تا در مورد انواع، علل، تشخیص، درمان و روش های پیشگیری کلسیفیکاسیون اطلاعات جالبی را کسب کنید.
انواع کلسیفیکاسیون
تجمع کلسیم می تواند در بسیاری از نقاط بدن شما تشکیل شود. اما مکان های رایجی که ممکن با این اختلال مواجه شوند عبارتند از:
- شریان های کوچک و بزرگ
- دریچه های قلب
- مغز (در این حالت به آن کلسیفیکاسیون جمجمه می گویند)
- مفاصل و تاندون ها، مانند مفصل زانو و تاندون روتاتور کاف
- بافت های نرم مانند سینه، عضلات و چربی های بدن
- کلیه، مثانه و کیسه صفرا
برخی از موارد کلسیفیکاسیون بی ضرر هستند. اعتقاد بر این است که این رسوبات پاسخ بدن به التهاب، آسیب یا فرآیندهای بیولوژیکی خاصی است. با این حال، برخی از موارد کلسیفیکاسیون می تواند عملکرد ارگان ها را مختل کرده و عروق خونی را تحت تاثیر قرار دهند.
با توجه به گزارش بخش قلب و عروق دانشکده پزشکی UCLA، اکثر بزرگسالان بالای ۶۰ ساله تجمع کلسیم را در رگ های خونی خود تجربه می کنند.
علل کلسیفیکاسیون چیست؟
علل بسیاری وجود دارد که در شکل گیری کلسیفیکاسیون نقش ایفا می کنند. این علل عبارتند از:
- عفونت ها
- اختلال در متابولیسم کلسیم که باعث ایجاد هیپرکلسمی (وجود کلسیم بیش از حد در خون) می شود.
- اختلالات ژنتیکی یا خود ایمنی که بر سیستم اسکلتی و بافت همبند بدن تأثیر می گذارد
- التهاب ماندگار و مزمن
طبق گفته محققان دانشگاه هاروارد، یک تصور غلط رایج در مورد این اختلال این است که کلسیفیکاسیون توسط سنگ کلیه ایجاد می شود. اکثر سنگ های کلیه از اگزالات کلسیم ساخته شده اند. افرادی که سنگ های اگزالات کلسیم دارند، نسبت به کسانی که سنگ کلیه ندارند، کلسیم بیشتری در ادرار دفع می کنند. این تناقض بدون توجه به مقدار کلسیمی که در رژیم غذایی بیمار وجود دارد اتفاق می افتد.
روش تشخیص کلسیفیکاسیون چیست؟
تجمع کلسیم در بدن معمولا توسط اشعه ایکس کشف می شوند. آزمایشات اشعه ایکس؛ از تابش الکترومغناطیسی برای گرفتن عکس از اندام های داخلی بدن استفاده می کنند. تصویر اشعه ایکس به پزشک کمک می کنند که مشکلات داخلی بدن را به سرعت تشخیص دهد.
گاهی نیز برای تشخیص از آزمایش خون استفاده می شود. برای مثال، اگر شما سنگ کلیه داشته باشید، این آزمایشات می توانند عملکرد کلی کلیه را تعیین کنند.
گاهی اوقات رسوبات کلسیم در مناطقی از سرطان یافت می شود. معمولا از آزمایش کلسیفیکاسیون برای رد کردن احتمال سرطان در نواحی مختلف بدن استفاده می شود. برای این کار پزشک ابتدا با استفاده از یک سوزن نمونه کوچکی از بافت محل را بیوپسی می کند. سپس نمونه برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می شود. اگر هیچ سلول های سرطانی در آن نمونه مشاهده نشود، پزشک کلسیفیکاسیون را به عنوان کلسیفیکاسیون خوش خیم معرفی می کند.
کلسیفیکاسیون پستان
کلسیفیکاسیون پستان هنگامی رخ می دهد که کلسیم در داخل بافت نرم پستان تجمع پیدا می کند. دو نوع کلسیفیکاسیون پستان وجود دارد:
- ماکرو کلسیفیکاسیون (بزرگ)
- میکرو کلسیفیکاسیون (کوچک)
با توجه به گزارش موسسه National Cancer Institute، ماکرو کلسیفیکاسیون در سینه زنان بالای ۵۰ سال رایج است. مردان نیز می توانند رسوب کلسیم در پستان را تجربه کنند. اما شیوع این عارضه در مردان به اندازه زنان نیست.
تجمع کلسیم در پستان به دلایل مختلف رخ می دهد. مهمترین عللی که می توان برای این عارضه بیان کرد عبارتند از:
- آسیب وارده به پستان
- ترشحات سلولی
- عفونت ها
- التهاب
اگر سرطان پستان یا پرتو درمانی برای سرطان دارید، ممکن است این عارضه را نیز تجربه کنید.
بیشتر موارد تجمع کلسیم در پستان سرطانی نیستند. این امر مخصوصا برای ماکرو کلسیفیکاسیون ها و یا تجمع زیاد کلسیم در پستان صادق است. میکرو کلسیفیکاسیونها نیز اغلب سرطانی نیستند. با این حال، برخی از الگوهای میکروکلسیفیکاسیون (کوچک) ممکن است نشانه هایی از سرطان سینه در مراحل اولیه باشند.
شیوع این بیماری در پستان بسیار کم است و معمولا در طی آزمایشات رایج و سالانه پستان قابل شناسایی است. پزشک معمولا این رسوبات را در طول ماموگرام بافت پستان تشخیص می دهند. معمولا از بیمارانی که تجمع کلسیم در پستان دارند درخواست می شوند که جهت بررسی مجدد این عارضه به صورت دوره ای به پزشک مراجعه کنند. گاهی نیز برای تجمع هایی که مشکوک هستند آزمایش نمونه برداری تجویز می شود.
گاهی نیز برای برداشتن کلسیفیکاسیون یا نگاه کردن به آن از نزدیک از عمل جراحی استفاده می شود. بنابراین به تمام زنان بالای ۳۵ سال توصیه می شود که به صورت منظم آزمایش ماموگرافی را انجام دهند تا در مورد هر گونه تغییر در بافت پستان اطمینان حاصل کرده و در صورت وجود تغییرات پیش سرطانی از آن پیشگیری کنند.
درمان کلسیفیکاسیون
درمان کلسیفیکاسیون بستگی به چندین عامل زیر دارد:
- جایی که رسوبات کلسیم رخ داده است
- علت اصلی رسوب کردن کلسیم در بدن
- چه عوارضی جانبی در بدن رخ داده است
در صورت کشف رسوبات کلسیم در بدن باید برای بررسی بیشتر به صورت دوره ای آزمایشات لازم را انجام داده و توسط پزشک ویزیت شوید. کلسیفیکاسیون های کوچک شریانی خطرناک نیستند. ضمن این که به غیر از عروق، دریچه های قلب نیز می توانند به کلسیفیکاسیون مبتلا شوند. در این حالت ممکن است به جراحی برای باز کردن یا جایگزینی دریچه ها نیاز داشته باشید. این جراحی در صورتی که میزان کلسیم به قدری زیاد است که مخل عملکرد صحیح دریچه های قلب می شود، انجام خواهد شد.
درمان سنگ کلیه به از بین بردن تجمع کلسیم در کلیه ها کمک می کند. برای این کار ممکن داروی ادرار آوری از گروه دیورتیک های تیازیدی برای جلوگیری از سنگ کلیه در آینده استفاده شود. این دیورتیک ها، کلیه ها را وادار می کنند که در هنگام تولید ادرار کلسیم بیشتری را دفع کنند.
رسوبات کلسیم در مفاصل و تاندون ها همیشه باعث بروز علائم دردناک نمی شود. اما می تواند دامنه حرکت بدن بیمار را محدود کند. درمان رسوب کلسیم در مفاصل و تاندون ها ممکن است شامل مصرف داروهای ضد التهابی و استفاده از کمپرس یخ باشد. اگر درد به این ترتیب از بین نرود، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند.
[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:
مهمترین علل وجود کلسیم بالا در خون چیست؟
آشنایی با ۱۰ نمونه از مواد غذایی غنی از کلسیم
[/quote]
پیشگیری از کلسیفیکاسیون
اگر بیش از ۶۵ سال سن دارید، توصیه می شود به طور مرتب برای آزمایش خون به پزشک مراجعه کنید تا سطح کلسیم خون را اندازه گیری و سایر عملکردها بدنتان را بسنجد. اما اگر زیر ۶۵ سال سن دارید، و با نقص قلبی مادرزادی به دنیا آمده اید، شانس ابتلا به کلسیفیکاسیون در بدنتان بیشتر است. بنابراین توصیه می شود با وجود دارا بودن چنین شرایطی حتما این موضوع را با پزشک مطرح کنید.
برخی از داروها نیز می توانند سطح کلسیم بدن شما را تحت تاثیر قرار دهند. داروهای درمان کلسترول، داروهای فشار خون و درمان جایگزینی هورمون، داروهای رایج هستند که بر روی نحوه استفاده بدنتان از کلسیم تاثیر می گذارند. در صورت استفاده از هر یک از این داروها یا درمان های مرتبط با آن ها، برای درک اثرات این درمان ها بر میزان کلسیم بدنتان، با پزشک مشورت کنید.
اگر از مکمل های کربنات کلسیم یا Tums استفاده می کنید، خطر ابتلا به رسوب کلسیم در اندام هایتان افزایش پیدا می کند. مشکلات کلیوی و یا مشکل در چهار غده کوچک پشت غده تیروئید، یا همان غدد پاراتیروئید، نیز می تواند سطح کلسیم خون شما را بیش از حد بالا ببرد.
مقدار کلسیم مورد نیاز بدن در هر روز بر اساس سن تعیین می شود. با توجه به سن، جنسیت و سایر مشکلات زمینه ای، باید دوز کلسیم مصرفی خود را از پزشک سوال کنید.
سیگار کشیدن با افزایش خطر ایجاد کلسیفیکاسیون در قلب و شریان های اصلی همراه است. همانطور که می دانید مصرف سیگار یکی از عوامل خطر عمده برای ایجاد بیماری های قلبی است. از طرفی کلسیفیکاسیون نیز ممکن است در ایجاد این بیماری ها نقش داشته باشد. به طور کلی، ترک سیگار هم مزایای کوتاه مدت و هم بلند مدت، به ویژه برای قلب، رگ های خونی و مغز شما خواهد داشت.
هیچ روش اثبات شده ای برای جلوگیری از کلسیفیکاسیون وجود ندارد. زیرا این عارضه در نتیجه انواع فرآیندهای بیولوژیکی رخ می دهد. ترک سیگار و تغییر در رژیم غذایی، بسته به موقعیت مکانی، ممکن است بر تشکیل کلسیفیکاسیون ها تاثیر بگذارد. به عنوان مثال سنگ کلیه ممکن است با ایجاد تغییرات خاصی در رژیم غذایی درمان شود و شانس کلسیفیکاسیون را پایین بیاورد.
چشم انداز بیماران مبتلا به کلسیفیکاسیون
کلسیفیکاسیون معمولا نشانه ای ایجاد نمی کند. این رسوبات اغلب هنگامی که اشعه ایکس به دلایل تشخیص بیمارهای دیگر انجام می شود شناسایی می شوند. بنابراین مراجعه به پزشک در صورت داشتن بیماری اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال، اگر بیماری قلبی و بیماری کلیوی دارید یا سیگار می کشید، ممکن است به تشکیل کلسیفیکاسیون حساس تر باشید.
چشم انداز بیماری شما بستگی به محل و شدت کلسیفیکاسیون دارد. رسوبات کلسیم تشدید شده می تواند پروسه های حیاتی مغز و قلب را متوقف کند. رسوب کلسیم در رگ های خونی همچنین می تواند منجر به بیماری های قلبی عروقی شود. تنها پزشک می تواند در مورد بهترین راه ها مدیریت بیماری ها و کاهش خطر ابتلا به کلسیفیکاسیون به شما مشاوره ارائه کند.