کربوهیدرات مواد مغذی هستند که برای فعالیت های روزانه بدن ضروری می باشند. به طور کلی مواد مغذی به ۶ دسته اصلی تقسیم می شوند که کربوهیدرات ها به همراه پروتئین ها و چربی ها جز دسته درشت مغذی های این طبقه بندی، محسوب می شوند. وظیفه اولیه و اصلی کربوهیدرات ارائه انرژی لازم به بدن به خصوص مغز و سیستم عصبی است. این ماده در بدن ما به شکل گلوکز (قند خون) شکسته شده و به انرژی تبدیل می شود.
کربوهیدرات ها چه هستند؟
کربوهیدرات همان قند یا نشاسته است. این ماده یکی از منابع اصلی تامین انرژی برای اکثر موجودات است. کربوهیدارت ها از کربن، هیدروژن و اتم های اکسیژن تشکیل شده اند. دو ترکیب اساسی در کربوهیدرات ها وجود دارند:
آلدئید: این ترکیب حاوی دو اتم کربن و اکسیژن، به علاوه یک اتم هیدروژن است.
کتون ها: این ترکیب دو اتم کربن و اکسیژن، به علاوه دو اتم کربن اضافی دارد.
کربوهیدرات ها می توانند با هم ترکیب شوند تا پلیمرها یا زنجیرها را تشکیل دهند. اکثر مواد آلی روی زمین از کربوهیدرات ها تشکیل شده اند. آنها در بسیاری از جنبه های زندگی ما دخالت دارند.
انواع کربوهیدرات ها
انواع مختلفی از کربوهیدرات ها در جهان وجود دارد. آنها شامل مونوساکارید، دی ساکارید و پلی ساکارید هستند.
مونو ساکارید
مونو ساکاریدها کوچکترین واحدهای قندی می باشند. گلوکز، گالاکتوز یا فروکتوز از جمله مونو ساکاریدها می باشند. گلوکز منبع اصلی تامین انرژی برای سلول ها است. مونو ساکاریدها در تغذیه انسان به شرح زیر هستند:
- گالاکتوز، بیشتر در شیر و محصولات لبنی یافت می شود
- فروکتوز، بیشتر در سبزیجات و میوه ها یافت می شود
دی ساکارید
دی ساکاریدها دو مولکول مونو ساکارید هستند که به هم متصل می شوند. لاکتوز، مالتوز و ساکارز از جمله دی ساکاریدها محسوب می شوند.
پیوند یک مولکول گلوکز با یک مولکول گالاکتوز باعث تولید مولکول لاکتوز می شود. لاکتوز معمولا در شیر یافت می شود.
پیوند یک مولکول گلوکز با یک مولکول فروکتوز باعث تولید مولکول سوکروز می شود.
ساکارز نیز اغلب حاصل فتوسنتز می باشد. فوتوسنتز زمانی رخ می دهد که نور خورشید جذب شده توسط کلروفیل با ترکیبات دیگر در گیاهان واکنش نشان می دهد.
پلی ساکارید
پلی ساکارید ها در گیاهان و محصولات حیوانی مختلف وجود دارند. آن ها نقش ساختاری در دیواره سلول گیاهی و اسکلت حشرات بازی می کنند. پلی ساکارید ها یک زنجیره ای از دو یا چند مونوساکارید هستند. گلیکوژن یک پلی ساکارید است که بدن انسان و حیوانات آن را در کبد و ماهیچه های خود ذخیره می کند.
نشاسته ها پلیمرهای گلوکزی هستند که از آمیلوز و آمیلوپکتین ساخته می شوند. منابع غنی از نشاسته عبارتند از:
- سیب زمینی
- برنج
- گندم
نشاسته محلول در آب نیست. به همین دلیل بدن انسان ها و حیوانات آن را با استفاده از آنزیم های آمیلاز هضم می کند. سلولز یکی از اجزای سازنده اصلی گیاهان است. چوب، کاغذ و پنبه بیشتر از سلولز ساخته شده اند.
[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]
پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:
اثرات منفی کربوهیدرات های فرآوری شده بر روی بدن
بهترین نوع کربوهیدرات برای لاغر شدن کدامند؟
مواد غذایی کم کربوهیدرات اما حاوی پروتئین و چربی های سالم برای متعادل کردن رژیم غذایی
مواد غذایی بدون کربوهیدرات برای کاهش کالری مصرفی در روز
عوارض ناشی از نخوردن کربوهیدرات بر روی بدن چیست؟
[/quote]
کربوهیدرات های ساده و پیچیده
به طور کلی این ماده را می تواند به دو دسته زیر تقسیم کرد:
کربوهیدرات های ساده
کربوهیدرات های ساده که یک یا دو مولکول قند در ساختار شیمیایی آن ها وجود دارد. این دسته نیز خود دارای دو زیر مجموعه مونوساکاریدها و دی ساکاریدها تقسیم می شود. مهمترین کربوهیدارت های مونوساکارید گلوکز، فروکتوز و گالاکتوز می باشند که به طور طبیعی در برخی میوه و محصولات لبنی وجود دارند. با این حال، در مواد غذایی فرآوری شده و قندهای تصفیه شده مانند آب نبات، قند، شربت و نوشیدنی های شیرین نیز می تواند این درشت مغذی را یافت. اما این غذاهای فرآوری شده با قندهای تصفیه شده، معمولا انرژی، چربی و قند بالایی را در خود جای می دهند. این نوع از کربوهیدراتها به سرعت توسط بدن شکسته شده و به انرژی تبدیل می شوند و در صورتی که بدن در آن زمان به انرژی نیاز نداشته باشد، این کالری آزاد شده در کبد به چربی تبدیل شده و موجب چاقی می شود.
به همین خاطر توصیه می کنند فقط زمانی که در حال ورزش هستید مجاز به استفاده از آببات و نوشیدنی های شیرین هستید در غیر این صورت این مواد چاق کننده هستند. دسته دوم یعنی دی ساکاریدها هم به مالتوز، لاکتوز و ساکارز تقسیم می شوند. در تصویر زیر می توانید این تقسیم بندی را مشاهده کنید.
کربوهیدرات های پیچیده
کربوهیدرات های پیچیده که سه یا بیشتر از سه مولکول قند در ساختار شیمیایی آن ها وجود دارد به عنوان مثال نشاسته و فیبر از این دست می باشند. این نوع از کربوهیدرات مدت طولانی تری طول می کشد تا هضم و جذب بدن شوند. منابع غذایی که شامل این گروه می شوند عبارتند از: برنج، ماکارونی، حبوبات، نشاسته سبزیجات، نان، غلات، برنج قهوه ای و … این گروه از کربو هیدارتها به دلیل آنکه مستقیم و سریع به انرژی تبدیل نمی شوند کمتر منجر به چاقی می شوند. اما در هر حال کربوهیدراتها به همان مقدار که مفید هستند در صورتی که بیش از حد استفاده شوند، چه نوع اول باشند و چه نوع دوم، چاق کننده می شوند.